Sound designer Michel Schöpping verzorgde een masterclass ‘Geluid in Film’ voor CineSud. In ruim twee uur besprak hij karakteristieke geluidselementen en -fragmenten.

“Geluid is 3D, al zo lang als het bestaat.”

Onzichtbaar

Film wordt veelal als een beeldend medium gezien, terwijl geluid een minstens zo belangrijke – zo niet belangrijkere – rol speelt in de filmbeleving en constructie van tijd, ruimte en continuïteit. “Geluid tekent ons leven en communiceert voortdurend met ons. Geluid is al 3D zo lang als het bestaat, ook buiten beeld heeft geluid ruimte en betekenis,” zegt Schöpping, die de grote kracht van geluid vooral toedicht aan het ‘onzichtbare’ karakter. Vaak zijn niet de duidelijk hoorbare geluiden degene die zorgen voor een ervaring of emotie, maar diegene die niet bewust opvallen.

Als sound-designer, -mixer en componist heeft hij inmiddels aan vele zowel nationale als internationale grote producties meegewerkt, waaronder de bewierookte The Broken Circle Breakdown, Altiplano en Vivan las Antipodas. Het grootste compliment dat je hem kunt geven, is als het geluid je in eerste instantie niet direct opvalt. “Ik werk veel liever onzichtbaar, dan ben ik een veel betere sluipmoordenaar. Het onzichtbare van geluid is zo krachtig, dat als de constructie goed is, je verdwaalt in de vertelling. Wordt de geluidsconstructie te duidelijk bloot gelegd, dan verliest het haar kracht. Een goede constructie is op het eerste oog onzichtbaar.”

Ervaring & emoties

Middels voorbeelden uit onder andere Kid, Once Upon a Time in the West en Bloody Mondays & Strawberry Pies legt hij diverse geluidselementen en -constructies (bijv. dialoog, ruimtegeluid, atmosfeer, muziek) op tafel die van grote waarde zijn in een filmbeleving. “Het gaat er bij geluid niet om hoe het daadwerkelijk klinkt. Als ik dat wil horen, ga ik wel buiten staan. Het gaat er juist om welke ervaring en emoties je wilt overbrengen. Daarnaast is geluid ook van groot belang voor de eenheid van tijd en ruimte en de geloofwaardigheid van scene-overgangen.”

Dit speelt volgens Schöpping ook een belangrijke rol bij de positionering van geluid. “Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om het verhaal volledig vanuit het perspectief van één personage te vertellen. Dat zorgt voor een bijzondere en radicale geluidsconstructie. Als kijker hoor je dan ook daadwerkelijk alleen datgene, wat dat personage hoort. Terwijl je doorgaans in films veel meer te horen krijgt.” Een duidelijk voorbeeld is de film Kid, waarin we als kijker steeds net zoveel horen als het jeugdige hoofdrolspelertje.

Dat geluid een zeer grote rol speelt bij de ervaring van datgene wat op het beeld te zien is, blijkt als we tien keer hetzelfde fragment te zien krijgen, maar tien keer met ander geluid eronder. En ondanks dat het beeld niet verandert, geloven we tien keer datgene wat het geluid ons vertelt …